Premia inflacyjna (Inflationsausgleichsprämie – IAP) – oto odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania. Ministerstwo Finansów w Niemczech przygotowało wraz z najważniejszymi organami skarbowymi poszczególnych krajów związkowych FAQ na temat premii inflacyjnej zgodnie z § 3 nr 11c ustawy o podatku dochodowym (Einkommensteuergesetz). Znajdują się tu przede wszystkim odpowiedzi na pytania zadane pod kątem podatkowym i dotyczące zakresu podmiotowego i przedmiotowego zwolnienia podatkowego. Wiele odpowiedzi z FAQ Corona (podatki) na temat podobnych regulacji zawartych w § 3 nr 11a ustawy o podatku dochodowym (premia covidowa) oraz zawartych w § 3 nr 11b ustawy o podatku dochodowym (covidowy dodatek opiekuńczy) można przyjąć w taki sam lub podobny sposób również w odniesieniu do premii inflacyjnej.
1. Premia inflacyjna (Inflationsausgleichsprämie – IAP) – co to takiego?
Pracodawcy mogą przyznać swoim pracownikom premię inflacyjną do kwoty 3.000 euro w okresie od 26.10.2022 do 31.12.2024, która jest wolna od podatku i składek na ubezpieczenie społeczne.
2. Kto może otrzymać nieopodatkowaną premię inflacyjną?
Nieopodatkowaną premię inflacyjną mogą otrzymać tylko pracownicy w rozumieniu podatkowym, niezależnie od charakteru ich zatrudnienia, czyli np.:
• pracownicy na pełnym lub niepełnym etacie,
• zatrudnieni na krótki okres,
• osoby zatrudnione w niewielkim wymiarze godzin, czyli tzw. Minijobber,
• pracownicy pomocniczy w rolnictwie i leśnictwie,
• praktykanci/stażyści,
• osoby odbywające płatne praktyki (również studenci),
• zatrudnieni w skróconym wymiarze pracy (Kurzarbeit),
• pracownicy przebywający na urlopie macierzyńskim/wychowawczym,
• pracownicy pobierający świadczenia zdrowotne,
• wolontariusze w rozumieniu § 2 ustawy o wolontariacie oraz wolontariusze w rozumieniu § 2 ustawy o wolontariacie dla młodocianych,
• osoby niepełnosprawne pracujące w warsztacie dla osób niepełnosprawnych,
• osoby wykonujące działalność charytatywną, o ile są pracownikami w rozumieniu podatkowym,
• członkowie zarządu i prezesi będący udziałowcami, o ile są pracownikami w rozumieniu podatkowym,
• pracownicy w fazie aktywnej lub pasywnej emerytury,
• osoby pobierające wcześniejsze świadczenia emerytalne,
• osoby pobierające rentę.
3. Czy stosuje się szczególne zasady w przypadku, gdy istnieje stosunek pracy między osobami bliskimi (np. stosunek pracy między małżonkami)?
O tym, czy stosunek pracy między osobami bliskimi należy uznać w świetle przepisów podatkowych, decydują obowiązujące w tym zakresie zasady ogólne. Aby taki stosunek pracy został uznany w rozumieniu podatkowym, musi zostać zawarty z poważnym zamiarem i być realizowanym zgodnie z umową. Uzgodnione aspekty zostaną uznane przez organy podatkowe, jeśli zawarta umowa zachowa ważność w świetle prawa cywilnego, a jej treść będzie taka, jakby została zawarta przez osoby obce. W przypadku stosunku pracy między osobami bliskimi należy w szczególności sprawdzić, czy premia inflacyjna zostałaby uznana również między osobami obcymi (zasada ceny rynkowej). Jeżeli zawarcie umowy jest kwestią pro forma (np. „stosunek grzecznościowy”) i ma służyć tylko do wypłacenia nieopodatkowanej premii inflacyjnej, to nie można mówić o stosunku pracy uznawanym przez przepisy podatkowe. Podatnicy powinni mieć na uwadze ewentualne konsekwencje wynikające z prawa karnego lub administracyjnego (grzywna).
4. Czy zwolnienie od podatku jest uzależnione od tego, kiedy i jak długo pracownik był zatrudniony u swojego pracodawcy?
Początek i czas trwania stosunku pracy nie mają znaczenia dla przyznania zwolnienia podatkowego. Wypłata musi jednak nastąpić w okresie uprzywilejowanym podatkowo (patrz pytanie 12).
5. Czy zwolnienie podatkowe obowiązuje również, gdy pracodawca przyzna pracownikowi kilka świadczeń w okresie uprzywilejowanym podatkowo?
Tak, zwolnienie podatkowe dotyczy również kilku (częściowych) świadczeń przyznanych pracownikowi przez pracodawcę w okresie uprzywilejowanym podatkowo do łącznej kwoty w wysokości 3.000 euro. Przepisy podatkowe dopuszczają również wypłatę ratalną np. miesięczną. Świadczenia częściowe nie muszą być przyznane w ramach jednej decyzji. Każde z nich może być przedmiotem samodzielnej decyzji lub ustaleń.
6. Jeśli pracodawca przyzna swoim pracownikom premię inflacyjną w wysokości do 3.000 euro każdego roku w okresie 2022-2024, to czy może odliczyć podatek od łącznie 9.000 euro?
Nie. Zwolnienie od podatku obowiązuje tylko do łącznej kwoty 3.000 euro w okresie uprzywilejowanym podatkowo. Tylko określona w § 3 nr 11c ustawy o podatku dochodowym kwota maksymalna jest zwolniona od podatku. Zatem w przypadku przekroczenia nieopodatkowanego limitu, tylko kwota 3.000 euro jest zwolniona z podatku, natomiast pozostała część (w podanym przykładzie jest to kwota 6.000 euro) podlega opodatkowaniu.
7. Czy świadczenia rzeczowe są również objęte zwolnieniem podatkowym?
Tak. Pracodawcy mogą przekazać pracownikom w formie nieopodatkowanej zarówno świadczenia pieniężne, jak i rzeczowe uwzględniając pozostałe warunki opisane w § 3 nr 11c ustawy o podatku dochodowym.
8. Czy nieopodatkowana maksymalna kwota 3.000 euro może być wypłacana odrębnie dla każdego stosunku pracy? Czy pracodawca powinien sprawdzić przed wypłatą, czy pracownik nie otrzymał już premii od innego zakładu pracy?
W rozumieniu § 3 nr 11c ustawy o podatku dochodowym z reguły ulga podatkowa do kwoty 3.000 euro może być wypłacana oddzielnie dla każdego stosunku pracy, czyli także dla kolejnych lub równolegle istniejących stosunków pracy. Zgodnie z § 15 ustawy o spółkach akcyjnych dotyczy to również sytuacji, gdy pracownik zawrze kilka stosunków pracy z różnymi pracodawcami w spółkach powiązanych. Zatem przed wypłatą pracodawca nie musi sprawdzać, czy pracownik otrzymał już premię z innego zakładu pracy.
Zwolnienie od podatku w Niemczech obowiązuje jednak tylko do łącznej kwoty w wysokości 3.000 euro w przypadku kilku następujących po sobie stosunków pracy w okresie uprzywilejowanym podatkowo u tego samego pracodawcy.
W przypadku sukcesji uniwersalnej na gruncie prawa cywilnego oraz w przypadku przejęcia przedsiębiorstwa zgodnie z § 613a kodeksu cywilnego (np. przy wniesieniu jednoosobowej działalności gospodarczej do spółki kapitałowej) nie można mówić o kolejnym stosunku pracy. Na gruncie prawa cywilnego nowy przedsiębiorca wstępuje jedynie w prawa i obowiązki wynikające ze stosunków pracy istniejących już w chwili przejęcia. W takiej sytuacji nie obowiązuje prawo do wielokrotnego otrzymania nieopodatkowanej kwoty maksymalnej.
9. Czy pracodawca może uzależnić wypłatę premii inflacyjnej od spełnienia konkretnych warunków przez pracownika jak np. zaliczony okres próbny? Czy pracodawca może domagać się jej zwrotu, jeśli umowa zostanie rozwiązana w określonym terminie?
To, czy takie warunki są ogólnie dopuszczalne przy przyznawaniu premii, jest pytaniem z zakresu prawa pracy, na które nie możemy odpowiedzieć w niniejszym FAQ Ministerstwa Finansów. Niezależnie od tego, czy są one dopuszczalne w świetle prawa pracy, czy nie, tego rodzaju warunki są nieszkodliwe dla zwolnienia podatkowego.
10. Czy musi istnieć związek między wpłaconym świadczeniem a inflacją (kształtowaniem się cen) i jak należy ewentualnie to powiązanie udowodnić?
Świadczenie musi być przyznane w celu zrekompensowania wzrostu cen konsumpcyjnych (musi nawiązywać do inflacji). Odpowiednie (pisemne) ustalenia między pracodawcą a pracownikiem nie są zatem konieczne. Podobnie jak w przypadku premii covidowej wystarczy zgodnie z § 3 nr 11a ustawy o podatku dochodowym, aby premia inflacyjna została rzeczywiście wypłacona w związku z istniejącą inflacją, a owa zależność została odzwierciedlona w nazewnictwie świadczenia (np. „premia inflacyjna”) i została umieszczona na liście płac lub dowodzie przelewu. Nie oznacza to jednak, że pracodawca ma obowiązek sprawdzenia, jaki inflacja rzeczywiście wpływa na życie danego pracownika. Związek pomiędzy inflacją a dokonaną wypłatą pracodawca powinien zaznaczyć na koncie płacowym (patrz pytanie 22). Nie ma on jednak obowiązku sprawdzania lub udokumentowania adekwatności wypłacenia świadczenia (patrz jednak pytanie 3).
11. Czy pracodawca może wypłacić premię inflacyjną jako bonus świąteczny lub oba świadczenia w jakiś sposób ze sobą powiązać?
Wypłata dodatku świątecznego nie odnosi się w sposób wymagany do inflacji, zatem nie można z tego tytułu wypłacić kwotę zwolnioną z podatku. Jednak spełniwszy inne warunki określone w § 3 nr 11c ustawy o podatku dochodowym, dopuszcza się od strony podatkowej łączenie wypłaty premii inflacyjnej z wypłatą dodatku świątecznego tak, aby dwie odrębne kwoty – dodatku świątecznego i premii inflacyjnej – zostały wykazane na tej samej liście płac.
12. Jaki okres obejmuje zwolnienie podatkowe według § 3 nr 11c ustawy o podatku dochodowym (okres uprzywilejowany podatkowo)?
Zwolnienie podatkowe premii inflacyjnej zostało na nowo ustalone w ustawie z dnia 19.10.2022 o czasowym obniżeniu stawki podatku od towarów i usług od dostaw gazu za pośrednictwem sieci gazu ziemnego (Federalny Dziennik Ustaw część I strona 1743). Ustawa została ogłoszona w dniu 25.10.2022, a więc uwzględniając pozostałe warunki zawarte w § 3 nr 11c ustawy o podatku dochodowym świadczenie podlega zwolnieniu podatkowemu od dnia 26.10.2022 do najpóźniej 31.12.2024. Obowiązuje zasada wpływów zgodnie z §§ 11 i 38a ustawy o podatku dochodowym. W przypadku wpływów pracownika istotne jest, aby mógł on ekonomicznie dysponować pieniędzmi.
13. Czy zwolnienie podatkowe dotyczy również premii inflacyjnych, które zostały zatwierdzone jeszcze przed dniem ogłoszenia ustawy, czyli 25.10.2022, lecz wypłacone pracownikowi dopiero po tej dacie?
Data zatwierdzenia premii inflacyjnej przez pracodawcę nie ma znaczenia.
Świadczenie i tak musi być przyznane dodatkowo do należnego wynagrodzenia, czyli zwolnienie podatkowe odnosi się tylko do „nowego” świadczenia realizowanego przez pracodawcę. Wymóg ten uważa się za spełniony także wtedy, gdy świadczenie wynika z umowy zawartej między pracodawcą a pracownikiem (np. układu zbiorowego) lub jednostronnej deklaracji pracodawcy (np. ogólnego zobowiązania), która została zatwierdzona przed 25.10.2022.
Pozostałe wymogi określone w § 3 nr 11c ustawy o podatku dochodowym muszą oczywiście zostać spełnione. W szczególności świadczenie musi służyć wyrównaniu inflacji i musi zostać naliczone pracownikowi w okresie uprzywilejowanym podatkowo (od 26.10.2022 do 31.12.2024).
14. Czy należne pracownikowi świadczenie specjalne (np. dodatek świąteczny lub wakacyjny) pracodawca może „przekwalifikować” na nieopodatkowaną premię inflacyjną?
Nie. Świadczenie musi być realizowane w celu złagodzenia wzrostu cen towarów i usług oraz dodatkowo do i tak przysługującego wynagrodzenia.
15. Czy pracodawca może dokonać specjalnej wypłaty na rzecz pracownika jako nieopodatkowana premia inflacyjna, jeżeli w zamian za to obniży liczbę przepracowanych nadgodzin niepodlegających zapłacie?
Związek świadczenia z inflacją musi być widoczne (patrz pytanie 11). W przypadkach, gdy w chwili zawarcia umowy lub przyrzeczenia wypłaty specjalnej pracownikowi nie przysługuje zapłata za nadgodzin (tj. istnieje jedynie możliwość udzielenia mu czasu wolnego od pracy), zwolnienie podatkowe z tytułu premii inflacyjnej jest dopuszczalne. Nawet jeśli w zamian pracownik zrzeknie się prawa do rekompensaty w postaci czasu wolnego za pracę w godzinach nadliczbowych lub jeśli dojdzie do redukcji godzin nadliczbowych, za które nie przysługuje zapłata, to spełniony zostaje warunek wypłaty „dodatkowej do i tak należnego wynagrodzenia”.
16. Pracodawca regularnie dokonuje dobrowolnej (podlegającej opodatkowaniu) wypłaty specjalnej. W 2023 roku przyznaje premię inflacyjną w zamian za dotychczasową dobrowolną płatność specjalną. Czy podlega ona zwolnieniu podatkowemu?
Świadczenia pracodawcy, które wynikają z umowy zawartej z pracownikiem lub z innego zobowiązania prawnego, nie mogą być przekształcone lub przekwalifikowane na nieopodatkowaną premię inflacyjną (patrz pytanie 14). Jeśli jednak pracodawca nie zawarł żadnej umowy lub nie istnieją inne zobowiązania prawne do przyznania płatności specjalnej, może on wypłacić premię inflacyjną bez naliczania podatku, pod warunkiem spełnienia pozostałych wymogów zawartych w § 3 nr 11c ustawy o podatku dochodowym.
17. W jaki sposób premia inflacyjna przekazywana w formie świadczenia rzeczowego wpływa na limit kwoty wolnej od podatku w wysokości 50 euro, który wynika z § 8 ust. 2 zdanie 11 ustawy o podatku dochodowym?
Zwolnione z podatku uposażenia – tu zgodnie z § 3 nr 11c ustawy o podatku dochodowym – nie są uwzględniane przy weryfikacji limitu zwolnienia zgodnie z § 8 ust. 2 zdanie 11 ustawy o podatku dochodowym.
18. Czy oprócz nieopodatkowanej premii covidowej można przyznać specjalną płatność jako nieopodatkowaną premię inflacyjną?
Zwolnienie podatkowe wymienione w § 3 nr 11b ustawy o podatku dochodowym (covidowy dodatek pielęgnacyjny) ma zastosowanie do wypłat dokonywanych przez pracodawcę do 31.12.2022 (zgodnie z projektem rocznej ustawy podatkowej na rok 2022 przewiduje się przedłużenie okresu preferencyjnego do 31.05.2023 dla świadczeń według § 150c jedenastej księgi kodeksu socjalnego), a zwolnienie podatkowe opisane w § 3 nr 11c ustawy o podatku dochodowym (premia inflacyjna) ma zastosowanie do wypłat dokonanych od 26.10.2022, zatem do końca 2022 następuje nakładanie się w czasie. Z zastrzeżeniem pozostałych warunków zawartych w obu przepisach, w tym okresie mogą obowiązywać oba zwolnienia podatkowe.
19. Czy w przypadku zatrudnienia w niewielkim wymiarze godzin (Minijob) oprócz zryczałtowanego podatku od wynagrodzenia można zastosować również zwolnienia od podatku?
Tak. Zryczałtowane opodatkowanie jest zgodnie z § 40a ust. 2 lub ust. 2a ustawy o podatku dochodowym możliwe oprócz lub dodatkowo do zwolnienia od podatku w rozumieniu § 3 nr 11c ustawy o podatku dochodowym.
20. Czy nieopodatkowana premia inflacyjna podlega klauzuli progresyjnej?
Nie. Zwolniona od podatku premia inflacyjna nie podlega klauzuli progresyjnej, gdyż nie jest ona wymieniona w § 32b ust. 1 zdanie 1 ustawy o podatku dochodowym.
21. Czy nieopodatkowaną premię inflacyjną powinien wykazać pracodawca w zaświadczeniu o podatku od wynagrodzenia (Lohnsteuerbescheinigung), czy pracownik w deklaracji o podatku dochodowym (Einkommensteuererklärung)?
Ponieważ premia inflacyjna jest zwolniona od podatku, nie musi jej wykazywać ani pracodawca w zaświadczeniu o podatku od wynagrodzenia, ani pracownik w swoim zeznaniu podatkowym.
22. Czy pracodawca powinien opisać nieopodatkowaną premię inflacyjną na koncie płac?
Tak. Świadczenia zwolnione z podatku muszą być opisane na koncie płac (§ 4 ust. 2 nr 4 rozporządzenia wykonawczego w sprawie podatku od wynagrodzeń), aby podczas kontroli zewnętrznej dotyczącej podatku od wynagrodzeń istniała możliwość ich zidentyfikowania, a w razie potrzeby sprawdzenia prawidłowości zastosowanych zwolnień podatkowych.
Powiązanie przyznanego świadczenia z inflacją może opierać się na indywidualnych lub zbiorowych ustaleniach między pracodawcą a pracownikiem, podobnych umowach, oświadczeniu pracodawcy lub regulacji ustawowej (np. ustawy o wynagrodzeniach) (patrz też pytanie 10).
Zobacz także: Kwota wolna od podatku w Niemczech
23. Czy nieopodatkowana premia inflacyjna jest również zwolniona ze składek na ubezpieczenie społeczne?
Tak. W związku ze zwolnieniem od podatku nie pobiera się od tego świadczenia składek na ubezpieczenia społeczne, gdyż zgodnie z § 1 ust. 1 zdanie 1 nr 1 rozporządzenia w sprawie składek na ubezpieczenie społeczne nie stanowi ono wynagrodzenia za pracę w rozumieniu § 14 księgi czwartej kodeksu ubezpieczeń społecznych.
24. Czy nieopodatkowana premia inflacyjna może zostać zajęta?
Ustawa o podatku dochodowym nie reguluje ewentualnego zajęcia premii inflacyjnej. Zatem podlega ona obowiązującym przepisom kodeksu postępowania cywilnego o zajęciu wierzytelności (zwłaszcza z tytułu dochodów z pracy).
Dodaj komentarz