Ze spółkami prawa cywilnego (niem. Gesellschaft des bürgerlichen Rechts, GbR, także BGB-Gesellschaft) stykamy się na co dzień, często nawet tego nie zauważając. Powstają one choćby wtedy, gdy dwie lub więcej osób współpracuje, by osiągnąć wspólny cel. Dzieje się to niekiedy jedynie w sposób dorozumiany, bez podpisywania jakiejkolwiek umowy. Przykładem może być produkcja i sprzedaż produktów, ale także np. utworzenie grupy osób, które dojeżdżają do pracy jednym samochodem, aby zaoszczędzić na kosztach benzyny.
Podstawowe cechy spółki cywilnej
Spółka cywilna jest jedną ze spółek osobowych, do której mają zastosowanie przepisy §§ 705 – 740 niemieckiego kodeksu cywilnego (niem. Bürgerliches Gesetzbuch, BGB). Aby założyć spółkę cywilną, potrzeba co najmniej dwóch osób realizujących wspólny cel. W przeciwieństwie do innych form prawnych, GbR nie jest jednak osobą prawną. Nie podlega ona również wpisowi do rejestru handlowego. Ale może, na przykład, pełnić funkcję pracodawcy, posiadać nieruchomości, być dłużnikiem lub wierzycielem. Tak wynika z dotychczasowego orzecznictwa.
Wymogi i proces zakładania spółki cywilnej
Zakładanie spółki cywilnej jest stosunkowo proste w porównaniu do innych form prawnych. Nie wymaga ona minimalnego kapitału, umowy spółki, która musi być poświadczona notarialnie, ani wpisu do rejestru handlowego. W związku z tym nie ponosi się niemal żadnych kosztów związanych z jej założeniem. Jedyne wymagania to co najmniej dwóch założycieli i obrót poniżej 250 000 euro.
Umowa spółki cywilnej może zostać zawarta nawet w sposób dorozumiany. Jednak zwłaszcza dla celów biznesowych warto zawrzeć umowę spółki w formie pisemnej i w razie potrzeby zlecić jej sprawdzenie przez prawnika. Można w niej uregulować kwestie związane z wysokością wkładu, zasadami odpowiedzialności, czy reprezentacją spółki. Najważniejszą formalnością, której trzeba dopełnić, jest rejestracja działalności gospodarczej.
Spółka cywilna – zasady odpowiedzialności wspólników
W przypadku formy prawnej jaką jest spółka cywilna, wszyscy wspólnicy odpowiadają solidarnie. Oznacza to, że odpowiadają oni swoim prywatnym majątkiem za zobowiązania spółki. Nie można tego zmienić w stosunkach zewnętrznych nawet poprzez odpowiedni zapis w umowie spółki.
Wierzyciel może zatem dochodzić swoich roszczeń od wszystkich dłużników łącznie, kilku lub jednego z nich. Dopiero w relacjach wewnętrznych można potem dochodzić wyrównania od pozostałych wspólników.
Zarządzanie i reprezentacja
W spółce cywilnej wszyscy wspólnicy są upoważnieni do zarządzania przedsiębiorstwem. Od tego wspólnego zarządzania można odstąpić dokonując odpowiednich zapisów w umowie spółki, na przykład uzgadniając, że spółką będzie zarządzać jeden ze wspólników.
Zalety i wady spółki cywilnej (GbR)
Wybór formy prawnej, jaką jest spółka prawa cywilnego, niesie ze sobą szereg korzyści:
- łatwy proces zakładania spółki
- brak wymogu minimalnego kapitału potrzebnego do rozpoczęcia działalności
- brak wpisu do rejestru handlowego
- minimalne koszty związane z zakładaniem spółki
- umowa spółki nie musi być poświadczona notarialnie
- niewielkie koszty bieżące
- korzyści podatkowe wynikające z faktu, że ma ona charakter spółki osobowej
- niewiele procedur biurokratycznych
- ułatwione pozyskiwanie kredytów dzięki nieograniczonej odpowiedzialności wspólników
- brak obowiązku prowadzenia księgowości
- często wystarcza rozliczenie przychodów i rozchodów (niem. Einnahmenüberschussrechnung, EÜR) zamiast rocznego sprawozdania finansowego (niem. Jahresabschluss)
- brak obowiązków w zakresie ujawniania informacji
Wadą spółki cywilnej jest w szczególności nieograniczona odpowiedzialność wspólników. Musi to więc być relacja oparta na zaufaniu.
Dla kogo spółka cywilna będzie odpowiednia formą prawną?
Wybór spółki cywilnej jest odpowiedni dla wszystkich przedsiębiorstw, w których nie jest wymagane ograniczenie odpowiedzialności. Zwłaszcza mniejsze firmy odnoszą korzyści z łatwego procesu zakładania takiej spółki i niskich kosztów z tym związanych. Spółka cywilna to forma prawna często wybierana przez osoby wykonujące wolny zawód w celu wspólnego prowadzenia działalności gospodarczej, np. kancelarii adwokackiej.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące formy prawnej:
Na co zwrócić uwagę przy zakładaniu firmy jednoosobowej (Einzelunternehmen)?
Zakładanie spółki cywilnej (GbR): Oto co trzeba wiedzieć na temat spółki cywilnej (BGB-Gesellschaft)
Na co należy zwrócić uwagę przy zakładaniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH)?
Spółka komandytowa (Kommanditgesellschaft): Na co należy zwrócić uwagę przy zakładaniu spółki komandytowej?
Spółka jawna (offene Handelsgesellschaft): Jak prawidłowo założyć spółkę jawną
Jakie formy prawne są odpowiednie dla wolnych zawodów?
O czym należy pamiętać przy tworzeniu zespołu (Teamgründung)?
Zakładanie spółki partnerskiej (Partnergesellschaft)
Jak założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością – spółkę komandytową (GmbH & Co. KG)?
Kiedy powinno się założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością?
Sytuacje, w których trzeba założyć spółkę akcyjną (Aktiengesellschaft)
Spółka komandytowo-akcyjna (Kommanditgeselschaft auf Aktien, KGaA): Zakładanie spółki komandytowo-akcyjnej
Kiedy należy założyć zarejestrowaną spółdzielnię (eingetragene Genossenschaft)?
Jak założyć spółkę przedsiębiorców z ograniczoną odpowiedzialnością (Unternehmergesellschaft)
Co należy wiedzieć o nazwie firmy?
Co trzeba wiedzieć na temat wpisu do rejestru handlowego
Pytania Klientów dotyczące zakładania spółek cywilnych (GbR):
Chcę założyć firmę składającą się z dwóch osób. Jaka forma prawna jest najmniej wymagająca?
Cześć wszystkim, wraz z moim partnerem biznesowym zamierzamy rozpocząć działalność i właśnie chcemy zarejestrować firmę. Czy musimy wybrać formę prawną taką jak np. spółka z o.o. (GmbH) czy też spółka przedsiębiorców z ograniczoną odpowiedzialnością (UG), czy wystarczy zarejestrować działalność na każdego z nas osobno? Jak duże jest obciążenie administracyjne związane z zakładaniem spółki przedsiębiorców z ograniczoną odpowiedzialnością (niem. Unternehmergesellschaft, UG)? Dziękuję za odpowiedź.
Jeśli chce się podjąć działalność wraz z inna osobą, trzeba założyć spółkę, jej forma prawna ma drugorzędne znaczenie. Jeśli każdy rejestruje działalność indywidualnie, oznacza to, że każdy pracuje na własny rachunek, a nie wspólnie. Zasadniczo można wybrać pomiędzy najprostszą (ale niekoniecznie najlepszą) formą spółki osobowej, czyli spółką cywilną (GbR, BGB Gesellschaft), spółką komandytową (Kommanditgesellschaft, KG), w przypadku prowadzenia działalności handlowej – spółką jawną (Offene Handelsgesellschaft, OHG) lub też spółką kapitałową (Kapitalgesellschaft).
Do kategorii spółek kapitałowych należą z kolei:
- spółka przedsiębiorców z ograniczoną odpowiedzialnością (Unternehmergesellschaft, UG),
- spółka z o.o. (Gesellschaft mit beschränkter Haftung, GmbH) oraz
- spółka akcyjna (Aktiengesellschaft, AG).
Założenie spółki przedsiębiorców z ograniczoną odpowiedzialnością (UG) idzie dość szybko i nie wiąże się z dużymi kosztami, należy tylko wziąć pod uwagę późniejsze wydatki, dlatego na początek polecam zawsze wybór spółki cywilnej (GbR). Pozwala ona sprawdzić, jak układa się współpraca między wspólnikami, a w razie niepowodzenia – w łatwy sposób zakończyć współpracę i pójść własną drogą.
Z kolei jeśli współpraca będzie dobrze się układać, zawsze można w przyszłości zmienić formę prawną na bardziej skomplikowaną. Oczywiście można powiedzieć na ten temat znacznie więcej, ale najlepiej zasięgnąć porady prawnika, który weźmie pod uwagę indywidualną sytuację przedsiębiorcy.
