Po podjęciu decyzji odnośnie strategii rozpoczęcia działalności gospodarczej, tego, czy będzie to działalność podstawowa, uboczna, freelancing, itd., czas na wybór odpowiedniej formy prawnej. Do podjęcia tej niekiedy trudnej decyzji można zaangażować swojego zaufanego doradcę w dziedzinie zakładania firmy, ale można również skonsultować się ze specjalistą, np. lokalnym prawnikiem, który wraz z ekspertem w kwestiach związanych z zakładaniem działalności gospodarczej wybierze najlepszą formę prawną dla początkującego przedsiębiorcy i jego pomysłu na biznes.
Co kryje się pod pojęciem formy prawnej?
Forma prawna to forma, jaką przyjmuje przedsiębiorstwo w momencie rejestracji, uregulowana szczegółowo w ustawodawstwie; przepisy określają m.in. stosunek prawny między wspólnikami (wewnętrzny stosunek prawny), stosunek prawny między wspólnikami a osobami trzecimi (zewnętrzny stosunek prawny), kwestie związane z reprezentowaniem spółki i zarządzaniem nią, formą i wysokością kapitału zakładowego, odpowiedzialnością, organami zarządzającymi oraz ich uprawnieniami i obowiązkami, a także ewentualnymi uprawnieniami do współdecydowania o losach spółki przysługującymi udziałowcom, pracownikom i związkom zawodowym. Ogólnie rzecz biorąc, rozróżnia się spółki osobowe i kapitałowe:
Jaką formę prawną wybrać?
Oto przegląd najważniejszych przepisów z zakresu prawa spółek. Zawiera on cechy charakterystyczne, podstawowe regulacje oraz przepisy specyficzne dla danej formy prawnej. Bardziej szczegółowe informacje na temat poszczególnych form prawnych można znaleźć w powiązanych artykułach tematycznych.
Przegląd najważniejszych form prawnych
1. Personengesellschaften – spółki osobowe
- Einzelunternehmen – firma jednoosobowa
- Gesellschaft bürgerlichen Rechts, GbR – spółka cywilna
- Offene Handelsgesellschaft, oHG – spółka jawna
- Kommanditgesellschaft, KG – spółka komandytowa
- Stille Gesellschaft, StG – spółka cicha
- Partnerschaftsgesellschaft, PartG – spółka partnerska
- eingetragener Verein, e.V. – towarzystwo zarejestrowane
- eingetragene Genossenschaft, e.G. – zarejestrowana spółdzielnia
2. Kapitalgesellschaften – spółki kapitałowe
- Gesellschaft mit beschränkter Haftung, GmbH – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
- Aktiengesellschaft, AG – spółka akcyjna
- eingetragene Genossenschaft, e.G. – zarejestrowana spółdzielnia
- Unternehmergesellschaft, UG, tzw. Mini-GmbH – spółka przedsiębiorców z ograniczoną odpowiedzialnością
Warto też zaufać swojej intuicji
Jeżeli już na tym wczesnym etapie ma się zastrzeżenia odnośnie wyboru jednoosobowej działalności gospodarczej (Einzelunternehmen), czy też spółki cywilnej (GbR), warto zwrócić się bezpośrednio do doradcy w dziedzinie zakładania firmy lub prawnika o poradę w sprawie wyboru odpowiedniej formy prawnej. Istnieją różne sytuacje i powody, dla których warto wybrać inną formę prawną, na przykład kwestie odpowiedzialności czy podziału zysków. Również kryteria takie jak uprawnienie do reprezentowania lub wniesienie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego w formie pieniężnej lub rzeczowej mogą mieć znaczący wpływ na wybór formy prawnej.
Duże zainteresowanie jednoosobową działalnością gospodarczą
Z moich dotychczasowych doświadczeń wynika, że bardzo wiele początkujących przedsiębiorców nie zastanawiając się długo chce założyć jednoosobową działalność gospodarczą (Einzelunternehmen). To nie jest zły pomysł, tym bardziej, że założyciel może w przyszłości przekształcić firmę jednoosobową np. w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH). Założenie jednoosobowej działalności gospodarczej jest na początek najszybszą i najtańszą opcją.
Grupa przedsiębiorców często zakłada spółkę cywilną (GbR)
Osoby chcące stworzyć wspólny biznes często decydują się na założenie spółki cywilnej (GbR). Podobnie jak w przypadku firmy jednoosobowej, to niezły pomysł, gdyż stanowi najszybszy i najtańszy sposób rozpoczęcia wspólnej działalności gospodarczej przez dwie osoby. W wielu przypadkach nie jest to jednak optymalne rozwiązanie, a przede wszystkim nie jest to najbezpieczniejszy wariant dla założycieli spółki.
Najczęściej zadawane pytania dotyczące formy prawnej:
- Na co zwrócić uwagę przy zakładaniu firmy jednoosobowej (Einzelunternehmen)?
- Zakładanie spółki cywilnej (GbR, BGB-Gesellschaft): oto co trzeba wiedzieć na ten temat?
- Na co należy zwrócić uwagę przy zakładaniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH)?
- Spółka komandytowa (Kommanditgesellschaft): na co należy zwrócić uwagę przy zakładaniu spółki komandytowej?
- Spółka jawna (offene Handelsgesellschaft): jak prawidłowo założyć spółkę jawną?
- Jakie formy prawne są odpowiednie dla wolnych zawodów?
- O czym należy pamiętać przy tworzeniu zespołu (Teamgründung)?
- Zakładanie spółki partnerskiej (Partnergesellschaft)
- Jak założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością – spółkę komandytową (GmbH & Co. KG)?
- Kiedy powinno się założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością?
- Są sytuacje, w których trzeba założyć spółkę akcyjną (Aktiengesellschaft)
- Spółka komandytowo-akcyjna (Kommanditgeselschaft auf Aktien, KGaA): zakładanie spółki komandytowo-akcyjnej
- Kiedy należy założyć zarejestrowaną spółdzielnię (eingetragene Genossenschaft)?
- Jak założyć spółkę przedsiębiorców z ograniczoną odpowiedzialnością (Unternehmergesellschaft)
- Co należy wiedzieć o nazwie firmy?
- Co trzeba wiedzieć na temat wpisu do rejestru handlowego?
Ogólna definicja firmy
Zgodnie z § 17 niemieckiego kodeksu handlowego (Handelsgesetzbuch, HGB) firma jest nazwą przedsiębiorcy, pod którą prowadzi on swoją działalność, podpisuje się, może pozywać i być pozywany.
Rodzaje firm
Można wyróżnić trzy rodzaje firm:
- Personenfirma: nazwisko osoby fizycznej jest używane jako firma, np. Montag KG.
- Sachfirma: określenie prowadzonej działalności służy również jako nazwa firmy, np. Gründerlexikon GmbH. Oba te warianty mogą być łączone, na przykład „Montag Verlag OHG”.
- Phantasiefirma: nazwą firmy jest dowolna inna nazwa, z reguły wybrana tak, aby stanowiła skuteczny slogan reklamowy, np. „Retros AG” albo „ABC GmbH”.
Zasady firmy
Zasady firmy to ogólne zasady, które obowiązują przy nadawaniu działalności gospodarczej nazwy. Zasady te zostały ostatnio zmodyfikowane w 1998 roku, a więc od pewnego czasu pozostają niezmienione. Wyróżnić należy następujące zasady:
Zasada prawdziwości firmy (Firmenwahrheit): firma musi nadawać się do oznaczenia przedsiębiorstwa i mieć charakter odróżniający (§ 18 ust. 1 niemieckiego kodeksu handlowego [Handelsgesetzbuch, HGB]). Dlatego nie może ona zawierać nieprawdziwych ani wprowadzających w błąd informacji (§ 18 ust. 2 HGB).
Zasada jawności firmy (Firmenöffentlichkeit): przedsiębiorca zostaje wpisany do rejestru handlowego (§§ 8 i nast. HGB) pod nazwą swojej firmy, w formie poświadczonej (§ 12 ust. 1 HGB). Każdy ma prawo wglądu do rejestru handlowego bez konieczności udokumentowania potrzeby (§ 9 ust. 1 HGB). Dlatego też mówi się o jawności firmy.
Zasada odrębności (Unterscheidbarkeit): każda firma musi wyraźnie odróżniać się od innych firm już istniejących w danym miejscu (§ 30 ust. 1 w połączeniu z § 18 ust. 1 HGB). Każda istniejąca nazwa przedsiębiorcy uniemożliwia zatem dokonywanie nowych, podobnych lub identycznie brzmiących wpisów. Stąd mówi się też o monopolu na używanie danej nazwy (Firmenmonopol). W razie potrzeby do nazwy należy dodać dopisek (§ 30 ust. 2 HGB).
Zasada ciągłości firmy (Firmenkontinuität): zasada ciągłości firmy oznacza możliwość zachowania brzmienia firmy pomimo zmian organizacyjno-prawnych po stronie przedsiębiorcy, np. sprzedaży, darowizny, czy dziedziczenia przedsiębiorstwa (§§ 22, 24, 21 HGB). Nie może to być jednak „puste przeniesienie”, bez kontynuacji danej działalności gospodarczej (§ 23 HGB).
Poniżej przedstawiamy szczególne uregulowania dla wszystkich głównych form prawnych.
Zakładanie firmy to zbyt ważna sprawa, aby pozostawić ją przypadkowi
Lepiej nie pozostawiać niczego przypadkowi i przynajmniej zasięgnąć porady prawnej, jeśli ma się jakiekolwiek wątpliwości co do słuszności wybranej formy prawnej. Czasami wystarczy krótka telefoniczna konsultacja prawna, aby upewnić się co do podjętej decyzji.
