Nebengewerbe (działalność uboczna) czy Hauptgewerbe (działalność podstawowa)? – Najważniejsze pytania

Nebengewerbe i Hauptgewerbe. Dwie różne formy działalności. Jakie są między nimi różnice? Którą wybrać? Czy jedna może stanowić dodatek do drugiej? W tym wpisie postaramy się odpowiedzieć na najczęściej zadawane pytania, tak by móc rozwiać wszelkie wstępne wątpliwości.

Często zadawane pytania:

Jaka jest różnica między głównym zawodem a pracą dodatkową?

Jeśli tygodniowy czas pracy jest dłuższy niż dwadzieścia godzin i średni dochód jest wyższy, uznaje się, że jest to główny zawód. Różnica ta jest uregulowana przepisami prawa ubezpieczeń społecznych.

O działalności ubocznej mówi się  wtedy, gdy zarejestrowana działalność nie jest wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy – przez mniej niż dwadzieścia godzin tygodniowo.

Jakie rodzaje pracy dodatkowej można wyróżnić?

Dodatkową pracę zarobkową można podzielić na trzy grupy: za wynagrodzeniem, samozatrudnienie i wolontariat. W zasadzie każda działalność gospodarcza może być prowadzona jako działalność dodatkowa.

Istnieje kilka alternatywnych form działalności dodatkowej wykonywanej w celach zarobkowych. Na przykład: Gewerbe, czyli działalność gospodarcza (z wyłączeniem wolnych zawodów), Selbständigkeit, czyli samozatrudnienie, a także zatrudnienie, np. Minijob (praca w niepełnym wymiarze godzin, płatna mniej niż 450 euro miesięcznie).

Czy każdy może wykonywać pracę w formie działalności ubocznej?

W świetle prawa wykonywanie pracy dodatkowej nie jest zabronione. W zasadzie nie ma obowiązku zgłaszania tego faktu pracodawcy, chyba że w umowie o pracę wyraźnie zaznaczono, że wymagane jest uzyskanie pozwolenia. Generalnie zaleca się, aby najpierw wyjaśnić z pracodawcą, czy zgadza się on na prowadzenie działalności ubocznej przez pracownika. Jeśli praca dodatkowa nie przeszkadza w wykonywaniu głównego zawodu, większość pracodawców nie ma nic przeciwko temu. Warunkiem jest, aby nie wpływała ona negatywnie na wydajność pracownika podczas wykonywania jego działalności podstawowej. Z pewnością nie zgodziłby się również na pracę dla konkurencji. Trzeba pamiętać o tym, że pracownikowi przysługuje co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdej dobie. Jeśli więc pracuje on do późna w nocy w ramach działalności ubocznej, a wcześnie rano musi pójść do pracy, istnieje ryzyko, że nie będzie miał zapewnionej wspomnianej przerwy na odpoczynek. Główny pracodawca może wówczas zakazać wykonywania pracy dodatkowej.

Jaką rolę odgrywa niemiecka ustawa o czasie pracy (Arbeitszeitgesetz) w przypadku działalności ubocznej?

Zgodnie z § 3 niemieckiej ustawy o czasie pracy, pracownicy mogą pracować maksymalnie osiem godzin w dni robocze, a w wyjątkowych przypadkach dziesięć godzin. Jeśli więc pracuje się na pełen etat, zgodnie z prawem nie można wykonywać pracy dodatkowej.

Ile można zarobić z tytułu wykonywania działalności ubocznej?

Dochód z działalności podstawowej nie może być mniejszy niż ten uzyskiwany z pracy dodatkowej. Specjalne przepisy obowiązują np. w sytuacji pobierania zasiłku dla bezrobotnych Arbeitslosengeld I. W takim przypadku można zarobić tylko dodatkowe 165 euro bez potrąceń. Osoby korzystające ze stypendium socjalnego dla studentów (BaföG) mogą zarobić na boku tylko około 400 euro miesięcznie.

Dla celów podatkowych trzeba wykazać wszystkie dochody uzyskane w ramach pracy dodatkowej. Przepisy nie przewidują tu żadnych kwot wolnych od podatku. Właściwy urząd skarbowy decyduje, czy i ile podatku należy zapłacić.

Czy trzeba składać zeznanie podatkowe w związku z wykonywaniem pracy dodatkowej?

Trzeba wykazywać wszystkie dochody, te z pracy głównej i te z pracy dodatkowej. W deklaracji podatkowej składanej do urzędu skarbowego należy podać wszystkie dochody osiągnięte w danym roku kalendarzowym. Jeśli wykonuje się dodatkową pracę w ramach samozatrudnienia (Selbständigkeit), może to oznaczać konieczność uiszczenia innych podatków, takich jak podatek obrotowy (Umsatzsteuer), czy podatek od działalności gospodarczej (Gewerbesteuer).

Jaką rolę odgrywa Gewerbeamt (urząd ds. działalności gospodarczej)?

Chcąc założyć działalność gospodarczą, należy ją zarejestrować w urzędzie ds. działalności gospodarczej, czyli w Gewerbeamt. Rejestracja jest obowiązkowa. Powinno się jak najdokładniej opisać rodzaj działalności gospodarczej, jaką zamierza się prowadzić. Zgłoszenie skutkuje wpisem do tzw. rejestru działalności gospodarczej (Gewerberegister) i otrzymaniem zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej (Gewerbeschein).

Kto może zarejestrować działalność gospodarczą w Gewerbeamt (urzędzie ds. działalności gospodarczej)?

Zasadniczo, zgodnie z paragrafem pierwszym niemieckiej ustawy o prowadzeniu działalności gospodarczej (Gewerbeordnung), każdy, kto jest pełnoletni i ma pełną zdolność do czynności prawnych, może zarejestrować działalność gospodarczą. Od rodzaju prowadzonej działalności zależy, jakie dodatkowe wymagania muszą być spełnione. W pewnych okolicznościach należy dysponować zaświadczeniem o niekaralności, dyplomem mistrzowskim lub podobnymi dokumentami.

Jakie ubezpieczenie zdrowotne jest potrzebne w przypadku podjęcia działalności ubocznej?

Będąc pracownikiem lub osobą pobierającą świadczenia socjalne, z reguły jest się już objętym ubezpieczeniem zdrowotnym. Z tego względu niepotrzebne jest dodatkowe ubezpieczenie zdrowotne.

Czy z tytułu wykonywania pracy dodatkowej trzeba opłacać składki na ubezpieczenie społeczne?

Praca w niepełnym wymiarze godzin (tzw. Minijob), za którą otrzymuje się do 450 euro miesięcznie lub którą wykonuje się przez okres co najwyżej dwóch miesięcy lub przez maksymalnie 50 dni roboczych w roku, nie wymaga opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. W przypadku wykonywania kilku prac dodatkowych, należy zsumować uzyskiwany dochód/ilość dni roboczych. Zasadniczo osoby wykonujące pracę w niepełnym wymiarze godzin (Minijob) podlegają obowiązkowi odprowadzania składek na ubezpieczenie emerytalne. Możliwe jest jednak zwolnienie z tego obowiązku. W takim przypadku pracownikowi zatrudnionemu w niepełnym wymiarze godzin nie potrąca się żadnej kwoty z wynagrodzenia.

Czy osoba pracująca w niepełnym wymiarze godzin korzysta z ochrony prawnej?

Pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy mają prawo do kontynuacji wypłaty pensji przez pracodawcę w przypadku choroby oraz w czasie urlopu. Są oni również ubezpieczeni od następstw nieszczęśliwych wypadków w miejscu pracy oraz w drodze do pracy. Jeśli nie byli zwolnieni z obowiązku odprowadzania składek na ustawowe ubezpieczenie emerytalne, mają również roszczenia z tego ubezpieczenia.

Ile dni urlopu przysługuje z tytułu wykonywania pracy dodatkowej?

Osoby zatrudnione w niepełnym wymiarze czasu pracy mają prawo do płatnego urlopu. Przy obliczaniu jego wymiaru decydujące znaczenie ma to, ile dni w tygodniu pracują. Wzór jest następujący: ilość dni roboczych w tygodniu razy 24. Otrzymany wynik należy podzielić przez sześć (sześć, ponieważ jest to zwykła liczba dni roboczych – od poniedziałku do soboty). Przykładowo, jeśli ktoś pracuje dwa razy w tygodniu w ramach Minijob, kalkulacja wygląda następująco:

2 x 24= 48

48 / 6 = 8

Pracownik ma zatem prawo do ośmiu dni urlopu rocznie.

Czy można wykonywać pracę dodatkową w trakcie trwania płatnego urlopu?

Urlop jest przeznaczany na wypoczynek oraz zregenerowanie sił. W zasadzie więc nie powinno się też w tym czasie podejmować pracy dodatkowej. Jednak poszczególne osoby w różny sposób postrzegają wypoczynek. Jeśli wykonuje się lekką pracę na świeżym powietrzu w niepełnym wymiarze godzin, czasami można nawet zregenerować siły po ciężkiej pracy np. w dusznej fabryce.

Czy opłaca się prowadzić działalność uboczną?

Przed podjęciem pracy dodatkowej zaleca się obliczenie całkowitego rocznego dochodu. Możliwe, że dodatkowy dochód spowoduje przekroczenie pewnych limitów, wskutek czego będzie on opodatkowany według wyższej stawki. Może się okazać, że czas poświęcony na pracę dodatkową przyniesie tylko minimalny zysk, albo wręcz nie da żadnej korzyści finansowej. Całkowity dochód może być nawet niższy z powodu większych potrąceń podatkowych.

Podsumowanie

Zanim zacznie się rozważać prowadzenie działalności ubocznej, warto zapoznać się z ustawodawstwem obowiązującym w tym zakresie. Należy pamiętać o określonych limitach zarobków. Ważne jest również uwzględnienie kosztów, także tych związanych z opodatkowaniem.