W tym artykule wyjaśnimy, jakie kwestie związane z zasiłkiem wychowawczym należy rozważyć z perspektywy podatkowej.
Zasiłek wychowawczy Elterngeld jest tzw. płatnością transferową, tzn. wypłatą ze strony państwa, która nie rodzi obowiązku wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu, który otrzymuje środki pieniężne. Dlaczego państwo „rozdaje pieniądze”? Otóż po urodzeniu dziecka zasiłek wychowawczy ma na celu stworzenie „niezbędnego zabezpieczenia umożliwiającego dobry start we wspólnym życiu”, jak informuje Federalne Ministerstwo do spraw rodziny, osób starszych, kobiet i młodzieży (Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend). Ostatecznie, zwykle jest tak, że jeśli ojciec lub matka po narodzinach dziecka pozostaje w domu lub pracuje tylko na część etatu, wiąże się to z utratą całości lub pewnej części wynagrodzenia. Aby złagodzić tę stratę finansową, wprowadzono zasiłek wychowawczy Elterngeld, który dodatkowo jest zwolniony z podatku. Jak wynika z danych Federalnego Urzędu Statystycznego, w 2019 roku ze świadczenia skorzystało około 1,9 miliona matek i ojców.
Istnieje jednak nie tylko zasiłek Elterngeld, ale także Elterngeld Plus. Od 01.07.2015 roku rodzice muszą dokonać trudnego wyboru. Wyjaśnijmy więc szybko różnicę pomiędzy tymi dwoma świadczeniami:
Elterngeld
Zasiłek wychowawczy Elterngeld, czasami nazywany oficjalnie Basiselterngeld (podstawowym zasiłkiem wychowawczym), stanowi rekompensatę za utratę wynagrodzenia przez rodziców. Jest on wypłacany ojcom i matkom maksymalnie przez 14 miesięcy. Dla państwa nie ma znaczenia to, jak partnerzy podzielą między siebie ten czas. Jest jednak jeden warunek: jedno z rodziców może wykorzystać co najmniej dwa miesiące i co najwyżej dwanaście miesięcy. Pozostałe dwa miesiące wypłaty świadczenia przysługują tylko wtedy, gdy również drugie z rodziców podejmie się opieki nad dzieckiem.
Co istotne, rodzice samotnie wychowujący dzieci są zasadniczo uprawnieni do pełnych 14 miesięcy zasiłku wychowawczego ze względu na brak partnera, który mógłby skorzystać z pozostałych dwóch miesięcy wypłaty świadczenia.
Elterngeld Plus
Nowy zasiłek Elterngeld Plus może zainteresować zwłaszcza te pary, które chcą wrócić do pracy na część etatu jeszcze w trakcie pobierania zasiłku wychowawczego. W takim przypadku rodzice otrzymują Elterngeld dwa razy dłużej, ale w wysokości co najwyżej połowy kwoty świadczenia. Ujmując to słowami Ministerstwa Federalnego: „Jeden miesiąc wypłaty zasiłku Elterngeld odpowiada dwóm miesiącom wypłaty zasiłku Elterngeld Plus”.
Jest jeszcze jedna cecha szczególna Elterngeld Plus: jeśli zarówno ojciec, jak i matka dziecka pracują równocześnie przez cztery miesiące od 25 do 30 godzin tygodniowo, otrzymają dodatkowy bonus dla partnerów („Partnerschaftsbonus“) w postaci czterech dodatkowych miesięcy wypłat Elterngeld Plus na każdego z rodziców.
Wysokość zasiłku wychowawczego Elterngeld
Rzeczywista kwota zasiłku wychowawczego Elterngeld zależy od średniego dochodu tego z rodziców, który podjął się opieki, uzyskanego w roku poprzedzającym narodziny dziecka. Kwota świadczenia wynosi minimalnie 300 euro, a maksymalnie 1800 euro miesięcznie. Jak już wspomniano, w przypadku Elterngeld Plus kwoty te są o połowę niższe: wysokość zasiłku wynosi wówczas co najmniej 150 euro, a maksymalnie 900 euro miesięcznie.
Załóżmy, że to z rodziców, które podjęło się opieki, zarabiało od 1 000 do 1 200 euro w roku poprzedzającym narodziny dziecka. Zasiłek wychowawczy Elterngeld wyniesie wówczas 67 procent jego średniego wynagrodzenia netto. Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku osób o niskich dochodach, tj. tych, które przed urodzeniem dziecka zarabiały poniżej 1 000 euro miesięcznie. W takim przypadku stopa zastąpienia stopniowo wzrasta do 100 procent. Oznacza to, że im mniej się zarabia, tym wyższa jest stopa zastąpienia. W przypadku dochodów netto powyżej 1 200 euro stopa zastąpienia spada do 65 procent.
Brzmi skomplikowanie? Tak też jest. I staje się to jeszcze bardziej zawiłe, ponieważ istnieją odrębne przepisy dla gospodyń domowych, dodatkowy bonus za rodzeństwo (Geschwisterbonus) i kwota wolna od podatku Elterngeldfreibetrag. Informacje na ten temat można znaleźć w Federalnym Ministerstwie do spraw rodziny, osób starszych, kobiet i młodzieży (Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen und Jugend).
Na stronie internetowej Ministerstwa znajduje się również kalkulator zasiłku wychowawczego Elterngeld.
Klasa podatkowa wpływa na wysokość zasiłku wychowawczego Elterngeld
Wysokość zasiłku wychowawczego Elterngeld zależy od średniego dochodu tego z rodziców, które sprawuje opiekę, uzyskanego w roku poprzedzającym narodziny dziecka. Im wyższy jest dochód, tym wyższy jest zasiłek wychowawczy Elterngeld – przynajmniej do momentu osiągnięcia maksymalnej wartości 1800 euro.
Pary małżeńskie mogą skorzystać z całkowicie legalnej metody wpływającej na wysokość zasiłku wychowawczego Elterngeld, a mianowicie mogą zmienić klasę podatkową! Ponieważ klasa podatkowa określa, ile netto pozostaje z kwoty brutto. Jeśli jeden z małżonków zarabia znacznie mniej niż drugi, dobrym pomysłem jest połączenie klasy podatkowej III (3) i V (5). Partner zarabiający mniej należy wtedy do klasy podatkowej V (5), która jest mniej korzystna pod względem podatkowym i ma znacznie wyższe odliczenia.
To z rodziców, które pozostaje w domu po narodzinach dziecka, powinno zatem przed jego przyjściem na świat przejść do korzystniejszej kategorii podatkowej III (3). Ale uwaga: takie rozwiązanie sprawdzi się tylko wtedy, gdy będzie się szybko działać. Wniosek o zmianę klasy podatkowej musi być złożony co najmniej siedem miesięcy przed miesiącem, w którym rozpoczyna się urlop macierzyński (Mutterschutz).
Elterngeld prowadzi do podwyższenia stawki podatku
Pozostaje jedna gorzka prawda dotycząca zasiłku wychowawczego Elterngeld, nawet jeśli w porę zmieni się klasę podatkową. Choć sam zasiłek wychowawczy jest wolny od podatku, to jednak wskutek zastrzeżenia progresji (Progressionsvorbehalt) jest wliczany do wszystkich innych dochodów rodziny, co powoduje wzrost stawki podatku. Poniższy przykład pozwoli lepiej to zrozumieć:
Hendrikje, matka Leni, przed narodzinami dziecka zarabiała 1 050 euro netto – i dlatego obecnie otrzymuje miesięczny zasiłek wychowawczy Elterngeld w wysokości 703,50 euro. Holger, ojciec Leni, zarabia 4 000 euro brutto miesięcznie jako inżynier budownictwa.
Holger zarabia zatem 48 000 euro brutto w ciągu roku po urodzeniu Leni, po wszystkich odliczeniach jego dochód podlegający opodatkowaniu wynosi 42 000 euro. Do tego dochodzi wolny od podatku zasiłek wychowawczy Elterngeld w wysokości 8 442 euro. Ponieważ Hendrikje otrzymuje Elterngeld przez cały rok, korzysta ze zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodu w wysokości 1 000 euro.
Urząd skarbowy najpierw oblicza stawkę podatku dla podlegającego opodatkowaniu dochodu Holgera. Przy 42 000 euro jest to 13,74 procent łącznie z podatkiem solidarnościowym (Solidaritätszuschlag). Następnie urzędnicy dodają do wynagrodzenia rocznego zasiłek wychowawczy Elterngeld (pomniejszony o zryczałtowane koszty uzyskania przychodu). Dla łącznej kwoty 49 442 euro stawka podatku wzrasta do 16,1 procent łącznie z podatkiem solidarnościowym (Soli).
Sedno sprawy tkwi w tym, że teraz dochód Holgera podlegający opodatkowaniu, czyli 42 000 euro, podlegać będzie stawce podatku w wysokości 16,1 procent, a nie 13,74 procent. W konsekwencji podatki, które będzie musiała zapłacić rodzina, wzrosną – z 5 770 euro (w przypadku stawki 13,74%) do 6 762 euro (w przypadku stawki 16,1%). W ten sposób rodzina zapłaci 992 euro więcej podatków.
WAŻNE:
Zastrzeżenie progresji (Progressionsvorbehalt) sprawia, że młode rodziny często muszą pod koniec roku dopłacić do podatku. Dlatego warto już w ciągu roku odłożyć nieco pieniędzy na ten cel.
Praca dodatkowa zmniejsza kwotę Elterngeld
Zasiłek wychowawczy Elterngeld jako płatność transferowa ma na celu złagodzenie skutków utraty wynagrodzenia. Jeśli osoba otrzymująca Elterngeld pracuje ponad 30 godzin tygodniowo, traci prawo do zasiłku wychowawczego. Jeśli pracuje w mniejszym wymiarze godzin, otrzymywane wynagrodzenie zostanie zaliczone na poczet Elterngeld – w związku z czym kwota wypłaconego świadczenia będzie mniejsza.
WAŻNE:
Jeśli w trakcie urlopu wychowawczego ktoś nadal korzysta z samochodu służbowego, jest to uważane za korzyść finansową. W takim przypadku kwota wypłacanego zasiłku wychowawczego Elterngeld zostanie odpowiednio zmniejszona.
Hinweis auf Beratung: Dieser Artikel gibt nur Anregungen sowie kurze Hinweise und erhebt damit keinen Anspruch auf Vollständigkeit. Die Informationen können eine persönliche Beratung durch das zuständige Amt, einen Steuerberater oder einen Lohnsteuerhilfeverein nicht ersetzen.
Uwaga dotycząca doradztwa: Niniejszy artykuł zawiera jedynie sugestie i krótkie wskazówki, nie może być zatem uznany za wyczerpujący. Znajdujące się w nim informacje nie mogą zastąpić osobistej konsultacji z właściwym urzędem, doradcą podatkowym lub stowarzyszeniem zajmującym się udzielaniem pomocy przy obliczaniu podatku dochodowego.
