Większość podatników posiada stałe i regularne opłaty, jak czynsz, jedzenie i picie, koszty związane z samochodem albo różnego rodzaju ubezpieczenia. Jednak są też osoby, które muszą niestety walczyć z nadzwyczajnymi problemami i w związku z tym ponosić wysokie koszty: np. w przypadku ciężkiej choroby lub alimentów na rzecz byłego małżonka. W niemieckim prawie podatkowym te nadzwyczajne problemy nazwano nadzwyczajnymi obciążeniami.
Ustawodawca definiuje nadzwyczajne obciążenia następująco: „Wydatki stają się dla podatnika nieuniknione, jeśli z przyczyn prawnych, faktycznych lub moralnych nie może od nich odstąpić”. Zapis ten znajduje się w ustawie o podatku dochodowym (§ 33 ust. 2).
Zatem osoby zmuszone z przyczyn prawnych, faktycznych lub moralnych do ponoszenia kosztów powstałych na skutek szczególnych okoliczności, mogą właśnie takie koszty odliczyć od podatku tytułem nadzwyczajnych obciążeń.
Jakie wydatki zaliczają się do nadzwyczajnych obciążeń?
Niezbyt konkretna definicja w ustawie o podatku dochodowym pozwala przypuszczać, że nie istnieje jedno zestawienie nadzwyczajnych obciążeń obowiązujące w tym samym stopniu dla wszystkich podatników. Dlatego przedstawiamy poniżej tylko najbardziej popularne obszary:
- koszty leczenia: wizyty u lekarza, dojazdy, dopłaty do leków – pod warunkiem, że kasa chorych nie pokryje tych świadczeń
- koszty opieki i zakładu opieki dla rodziców, jeżeli ubezpieczenie opiekuńcze nie refunduje tych
- świadczeń
- koszty utrzymania / alimenty
- koszty pogrzebu
- operacje oczu korygujące wady wzroku
- kwota zryczałtowana na kształcenie zawodowe swojego pełnoletniego dziecka, które nie mieszka z
- rodzicami i na które przysługuje prawo do zasiłku na dziecko (Kindergeld) lub ulga na dzieci (Kinderfreibetrag)
Dlaczego nie ma jednego zestawienia obowiązującego dla wszystkich?
Jak już wspomnieliśmy, nie przygotowano listy zawierającej wszystkie możliwe nadzwyczajne obciążenia i obowiązującej dla wszystkich podatników w tym samym stopniu.
Ustawodawca wychodzi raczej z założenia, że dla dyrektora banku opłaty za dom opieki jego babci, rencistki albo emerytki – prawdopodobnie nie są takim samym obciążeniem finansowym jak dla przeciętnego urzędnika.
W jaki sposób państwo ustala, czy dany koszt mogę zaliczyć do nadzwyczajnych obciążeń?
Państwo porównuje osoby, które mają taki sam stan cywilny oraz majątek i dochody w podobnej kwocie. Dochody i wydatki są sumowane, a wszystkie koszty, które pod koniec roku przekroczą „rozsądne obciążenie”, zaliczają się do nadzwyczajnych obciążeń.
W zależności od całkowitej kwoty dochodów oraz od tego, ile dzieci i wydatków posiada podatnik, urząd skarbowy na koniec roku odejmuje nadzwyczajne obciążenia w mniejszej lub większej części od całkowitej kwoty dochodów. Tylko powstała w ten sposób różnica jest opodatkowana.
W jaki sposób obliczana jest część nadzwyczajnych obciążeń, która nie podlega opodatkowaniu?
Urząd skarbowy uwzględnia kwotę całkowitą dochodów, stan cywilny oraz liczbę posiadanych dzieci. Dla każdej kombinacji istnieje odpowiednia „granica rozsądnego obciążenia”. Ustawodawca przygotował odpowiednią tabelkę, którą w zrozumiały sposób przeanalizowaliśmy poniżej:
| Bez dzieci | Z dziećmi | |||
| Dochody | Indywidualne opodatkowanie | Wspólne opodatkowanie | 1 do 2 dzieci | 3 lub więcej dzieci |
| do 15.340,- € | 5% | 4% | 2% | 1% |
| od 15.340,- € do 51.130,- € | 6% | 5% | 3% | 1% |
| powyżej 51.130,- € | 7% | 6% | 4% | 2% |
Poniższy przykład pokazuje, jak należy obliczyć swoje nadzwyczajne obciążenie:
Dla małżeństwa z 2 dzieci oraz wspólnymi zarobkami w wysokości 52.000,- € rocznie „rozsądne obciążenie” wynosi 1.415,30 €.
Trzeba pamiętać, że urząd skarbowy stopniowo oblicza rozsądne obciążenie. Dla naszego przykładowego małżeństwa obliczenie jest następujące:
1) Jak wynika z powyższej tabelki, w przypadku małżeństwa z dwójką dzieci nalicza się najpierw 2% z
kwoty 15.340,- €, czyli:
2% z 15.340,- € = 306,80 €
2) Następnie należy odjąć od kwoty 51.130,- € obliczoną już w pierwszym kroku kwotę 15.340,- €.
Zatem: 51.130,- € – 15.340,- € = 35.790,- €
Zgodnie z tabelką nasze małżeństwo może teraz obliczyć 3% z powstałej różnicy, czyli:
3% z 35.790,- € = 1.073,70 €
3) Ponieważ małżeństwo ma wspólne dochody w wysokości 52.000,- €, następuje teraz krok nr 3. Od
kwoty 52.000,- € trzeba odjąć obliczoną już w kroku nr 2 kwotę w wysokości 51.130,- €, czyli:
52.000,- € – 51.130,- € = 870,- €
Zgodnie z powyższą tabelką należy obliczyć 4% z tej różnicy.
A więc: 4% z 870,- € = 34,80 €
4) Na koniec urząd skarbowy sumuje wszystkie kwoty pośrednie:
306,80 € + 1.073,70 € + 34,80 € = 1.415,30 €
Zatem rozsądne obciążenie dla naszego przykładowego małżeństwa wynosi 1.415,30 €.
Każdy cent wydany przez małżeństwo w danym roku podatkowym na nadzwyczajne obciążenia i wychodzący poza kwotę 1.415,30 € podlega odliczeniu od podatku.
Czy zmienił się sposób obliczania nadzwyczajnych obciążeń?
W przeszłości obliczanie nadzwyczajnych obciążeń było prostsze, ale wypadało za to finansowo mniej korzystnie: „rozsądne obciążenie” naszego przykładowego małżeństwa wynosiłoby według starego sposobu naliczania 2.080.- €. W poprzednich latach rozsądne obciążenie nie było bowiem naliczane stopniowo, lecz bezpośrednio od całkowitej kwoty rocznych dochodów, czyli 4% z 52.000,- € = 2.080,- €.
Federalny Trybunał Finansowy, najwyższy sąd ds. podatkowych w Niemczech, postanowił w 2017 r., że nadzwyczajne obciążenia powinny być obliczane stopniowo. Tym samym przysłużył się do odciążenia podatników. Dzięki nowej metodzie liczenia próg rozsądnego obciążenia jest obecnie znacznie niższy. Niedługo po ogłoszeniu wyroku z orzecznictwem Trybunału zgodziło się Ministerstwo Finansów.
Ważne: nowa regulacja z 2017 r. dotyczy rozliczeń rocznych do 2013 r.
Gdzie należy wpisać nadzwyczajne obciążenia?
Deklaracja podatkowa składa się z kilku wydrukowanych formularzy, a nadzwyczajne obciążenia należy wpisać do załącznika pt. „nadzwyczajne obciążenia” (“Außergewöhnliche Belastung”) zeznania podatkowego za 2019 r. Do roku 2018 nadzwyczajne obciążenia i zryczałtowane kwoty wpisywano na stronie 3 zeznania podatkowego.
Czy odliczenie kosztów leczenia można rozłożyć na kilka lat?
Osoby posiadające szczególnie wysokie koszty leczenia – np. z powodu przebudowy nieruchomości celem dostosowania jej do potrzeb osoby niepełnosprawnej – z reguły mogą te koszty odliczyć od podatku tylko w tym roku, w którym zostały one poniesione. Tylko w nietypowych i wyjątkowych przypadkach można wysokie koszty leczenia rozłożyć na okres kilku lat. Tak postanowił w 2017 r. Federalny Trybunał Finansowy, najwyższy sąd ds. podatkowych w Niemczech. Jaki przypadek można nazwać nietypowym i wyjątkowym, jest decyzją uznaniową, a do każdej sytuacji trzeba podejść indywidualnie.
Dla przykładu przedstawiamy konkretny przypadek, mocno uproszczony: pewne małżeństwo przebudowało i przystosowało swoją nieruchomość do potrzeb osób niepełnosprawnych, ponosząc za to przedsięwzięcie koszty w wysokości 165.981,- €. Wszystkie rachunki zostały opłacone w 2011 r. Para chciała wpisać do deklaracji podatkowej za rok 2011 tylko kwotę w wysokości 60.000,- €, natomiast reszta wydatków miała być rozłożona na kolejne lata. Urząd skarbowy uwzględnił nadzwyczajne obciążenia, ale odrzucił ich rozłożenie na kilka lat. Zarówno właściwy Sąd Finansowy, jak i Federalny Trybunał Finansowy potwierdziły decyzję urzędu skarbowego: nawet jeśli koszty leczenia przewyższają roczne dochody, nie ma z reguły możliwości rozłożenia ich na okres kilku lat.
Hinweis auf Beratung: Dieser Artikel gibt nur Anregungen sowie kurze Hinweise und erhebt damit keinen Anspruch auf Vollständigkeit. Die Informationen können eine persönliche Beratung durch das zuständige Amt, einen Steuerberater oder einen Lohnsteuerhilfeverein nicht ersetzen.
Uwaga dotycząca doradztwa: Niniejszy artykuł zawiera jedynie sugestie i krótkie wskazówki, nie może być zatem uznany za wyczerpujący. Znajdujące się w nim informacje nie mogą zastąpić osobistej konsultacji z właściwym urzędem, doradcą podatkowym lub stowarzyszeniem zajmującym się udzielaniem pomocy przy obliczaniu podatku dochodowego.
